Rahim Sarkması

Rahim Sarkması Nedir?

Rahim sarkması, tıpta "uterus prolapsusu" olarak adlandırılır ve rahmin normal konumundan vajina kanalına doğru aşağı sarkması durumudur. Rahim, doğurganlık dönemindeki kadınlarda ortalama 5-7 cm uzunluğunda olup, leğen kemiği içerisinde, mesanenin arkasında ve rektumun önünde yer alır. Normalde güçlü pelvik kaslar ve bağ dokuları sayesinde yerinde tutulur. Ancak bu destek sistemlerinin zayıflaması, rahmin aşağı doğru hareket etmesine neden olabilir.

Rahim Sarkması Neden Olur?

Rahim sarkmasının temel nedeni, pelvik bölgedeki kasların ve bağ dokularının zamanla zayıflayarak rahmi yeterince destekleyemez hale gelmesidir. Bu zayıflama genellikle yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak ortaya çıkar. Ancak yalnızca yaşla sınırlı değildir; çeşitli fiziksel ve hormonal faktörler de rahim sarkmasına zemin hazırlayabilir.

Özellikle çok sayıda normal doğum yapmak, pelvik tabanda yer alan kaslara ve bağ dokulara tekrar eden baskı uygulayarak bu yapıların zayıflamasına neden olur. Aynı şekilde iri bebek doğurmak veya doğum esnasında zorlanma yaşamak da dokuların yapısal bütünlüğünü bozabilir. Menopoz döneminde östrojen seviyesinin düşmesi, kas ve bağ dokularının elastikiyetini kaybetmesine yol açar ve bu da sarkma riskini artırır.

Kronik kabızlık ve öksürük gibi pelvik tabana sürekli baskı oluşturan durumlar da sarkmayı kolaylaştırabilir. Fazla kilo ve obezite, karın içi basıncı yükselterek rahmin aşağıya doğru yer değiştirmesine yol açabilir. Pelvik bölgeye yönelik geçirilmiş cerrahiler, pelvik organ tümörleri, genetik bağ dokusu zayıflıkları ve sigara kullanımı gibi faktörler de rahim sarkması riskini artıran diğer etkenler arasında yer alır.

Rahim Sarkması Nasıl Anlaşılır?

Rahim sarkması, her kadında aynı şekilde belirti vermeyebilir. Özellikle hafif dereceli sarkmalar genellikle belirgin bir şikâyete yol açmaz ve çoğu zaman rutin jinekolojik muayene sırasında tesadüfen fark edilir. Ancak rahmin daha fazla sarktığı ileri vakalarda, günlük yaşamı etkileyen bazı fiziksel belirtiler ortaya çıkabilir.

Kadınlar genellikle vajina bölgesinde içten gelen bir baskı ya da ağırlık hissinden şikayet eder. Bazı durumlarda sanki vajinadan dışarı bir doku çıkıyormuş hissi oluşur ve bu durum fiziksel olarak da gözlemlenebilir hale gelir. İdrar yaparken zorlanma, sık idrara çıkma, idrar kaçırma ya da mesanenin tam boşalmadığı hissi de rahim sarkmasının yaygın işaretlerindendir. Bunun yanı sıra, cinsel ilişki sırasında ağrı, vajinal bölgede basınç hissi, artan vajinal akıntı veya lekelenme tarzı kanamalar da görülebilir. Bazı hastalar ayrıca bağırsak hareketlerinde zorlanma, kabızlık ya da rektumda baskı hissinden de şikâyet eder.

Rahim Sarkması Belirtileri

Rahim sarkması, sarkmanın derecesine bağlı olarak farklı şiddetlerde belirtiler gösterebilir. Hafif vakalarda belirti vermeyebilirken, orta ve ileri düzey sarkmalarda yaşam kalitesini düşüren fiziksel şikayetler ortaya çıkabilir. En sık görülen rahim sarkması belirtileri şunlardır:

• Vajinadan dışarı bir kitle ya da doku gelmesi: Hastalar genellikle vajina girişinde “yumru” ya da dolgunluk hissi tanımlar.
• Vajinada baskı ya da ağırlık hissi: Özellikle uzun süre ayakta kalınca veya gün sonunda artan pelvik baskı hissi görülür.
• İdrar kaçırma veya idrar yaparken zorlanma: Mesane üzerine binen baskı nedeniyle idrar akımı zorlaşabilir ya da istemsiz idrar kaçırma yaşanabilir.
• İdrarın tam boşaltılamaması hissi: Bazı hastalar idrar yaptıktan sonra mesanede doluluk hissi olduğunu belirtir.
• Sık idrara çıkma veya gece sık uyanma (noktüri): İdrar yollarındaki baskı nedeniyle sık tuvalete gitme ihtiyacı doğabilir.
• Kabızlık veya dışkılama sırasında zorlanma: Rektum üzerindeki baskı nedeniyle bağırsak hareketlerinde bozulma olabilir.
• Belin alt kısmında ya da kasıklarda ağrı veya huzursuzluk: Uzun süre ayakta kalınca ya da fiziksel aktivite sonrası artan ağrılar görülebilir.
• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni): Rahmin pozisyonunun bozulması nedeniyle cinsel birliktelik rahatsızlık verebilir.
• Artmış vajinal akıntı veya ara kanama: Vajinal dokuların sürtünmesi ya da zedelenmesi nedeniyle akıntı ve kanama olabilir.
• Hijyen problemleri ve enfeksiyon riski artışı: Dışarı çıkan dokuların tahrişi, mantar veya bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir.

Rahim Sarkması Tanısı Nasıl Konur?

Rahim sarkmasının tanısı, uzman bir jinekolog tarafından yapılan pelvik muayene ile konur. Bu muayene sırasında hasta, sarkmayı daha net değerlendirebilmek için genellikle ıkınmaya, öksürmeye ya da idrarını tutuyormuş gibi pelvik kaslarını sıkmaya teşvik edilir. Bu manevralar, rahmin vajina içine veya dışına ne kadar sarktığını göstermeye yardımcı olur. Muayene esnasında hekimin el ile yaptığı değerlendirme sayesinde, sarkmanın derecesi gözlemlenebilir.

Rahim sarkması, genellikle dört evrede sınıflandırılır:

• 1. Derece: Rahim hafifçe sarkmıştır, vajina içine doğru yaklaşır.
• 2. Derece: Rahim vajina girişine kadar gelmiştir.
• 3. Derece: Rahmin bir kısmı vajinadan dışarı çıkmıştır.
• 4. Derece (Total Prolapsus): Rahim tamamen dışarı çıkmıştır.

Bazı durumlarda yalnızca rahim değil, mesane (sistosel) veya rektum (rektosel) gibi diğer pelvik organlar da birlikte sarkabilir. Bu tür kombine durumları netleştirmek ve sarkmanın tam anatomik haritasını çıkarabilmek için vajinal ultrason, pelvik MR, veya dinamik manyetik rezonans görüntüleme gibi ileri görüntüleme tekniklerinden yararlanılır. Bu tetkikler, özellikle ameliyat planlaması yapılacak hastalarda detaylı bilgi sağlamak açısından büyük önem taşır.

Rahim Sarkması Nasıl Tedavi Edilir?

Rahim sarkmasının tedavi süreci, sarkmanın şiddetine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve yaşam kalitesine etkisine göre kişiye özel olarak planlanır. Hafif dereceli rahim sarkmalarında, genellikle cerrahi müdahale gerekmeksizin konservatif (ameliyatsız) yöntemler tercih edilir. Bu aşamada pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik Kegel egzersizleri önerilir. Aynı zamanda fazla kilonun verilmesi, kronik kabızlık ve öksürüğün kontrol altına alınması gibi yaşam tarzı değişiklikleri de tedavinin önemli bir parçasıdır.

Orta ve ileri düzey sarkmalarda ise daha etkili tedavi yöntemleri gerekebilir. Cerrahi dışı bir seçenek olarak peser cihazı, yani vajina içine yerleştirilen silikon halka kullanılabilir. Bu cihaz, rahmi destekleyerek sarkmanın ilerlemesini engelleyebilir ve özellikle ameliyat olmak istemeyen ya da ameliyat riski taşıyan hastalar için uygun bir çözümdür.

Ancak ciddi vakalarda en etkili çözüm cerrahi müdahaledir. Bu müdahale ile zayıflamış pelvik destek dokuları onarılır ve organların normal anatomik pozisyonu yeniden sağlanır. Bazı ileri vakalarda ise rahmin tamamen çıkarılması anlamına gelen histerektomi uygulanabilir. Cerrahi yöntem, hastanın yaşı, doğurganlık beklentisi ve genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak dikkatle planlanır.

Rahim Sarkması Ameliyatı

Rahim sarkması ameliyatı, rahmin vajinaya doğru sarkmasına neden olan zayıf pelvik destek dokularını onarmak amacıyla uygulanır. Sarkmanın derecesine göre rahmin yerinde tutulması (suspansiyon) veya rahmin tamamen çıkarılması (histerektomi) seçenekleri değerlendirilir.

Ameliyat, üç farklı teknikle yapılabilir: vajinal yoldan, laparoskopik (kapalı) yöntemle veya açık karın ameliyatı şeklinde. Vajinal yolla histerektomi, en sık tercih edilen yöntemdir; rahim vajinadan çıkarılır ve destek yapılar onarılır. Laparoskopik teknikte, karın duvarından açılan küçük kesilerle özel aletler kullanılır ve hastanın iyileşme süreci daha hızlı olur.

Bazı durumlarda, sakrokolpopeksi gibi destekleyici ameliyatlarla vajina kubbesi, omurgadaki sağlam bağ dokulara sentetik bir ağ ile asılır. Ameliyat genellikle 1-2 saat sürer, hastanede kalış süresi 1-3 gün olup, iyileşme yaklaşık 4-6 hafta sürer. Detaylı bilgi ve destek almak için Ataşehir Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Yayla Abide'ye başvurabilirsiniz.